Hüzne yolculuk

SELENAY YAĞCI

Bayram tatili öncesi kulaklara pek alışıldık gelmeyen bir turizm çeşidinden bahsedeceğim sizlere. Biliyorsunuz, son yıllarda turizm sektöründe meydana gelen değişimler alternatif turizm türlerine olan yönelimi artırdı. “Dark turizm” de giderek popülaritesi yükselen yeni alternatif turizm trendlerinden. Hatta içerik platformu Netflix’te “Dark Tourist” adlı program oldukça popüler...

"Karanlığın turizmi" nasıl oluyor, diye sormak istiyor insan ilk duyduğunda. Turizmin alıştığımız tanımında yer alan dinlenmek, eğlenmek, hoşça vakit geçirmekten çok farklı olan “dark turizm”, keder ve üzüntüyü içeriyor. Kısaca tanımlarsak; geçmişte savaş, ölüm, büyük kaza, deprem ve benzeri trajik olayların yaşandığı yerleri ziyaret etmek... Ancak ziyaret edeceğiniz yerde geçen olayların birçok kişi tarafından bilinmesi gerekiyor. Keder barındırdığı için, insanları hangi tür motivasyonun bu seyahatlere teşvik ettiği farklılık gösteriyor elbette...

Aslında geçmişten gelen bir yanı da var. Gladyatör oyunlarında esirlerin ölümlerini izlemek için birbirleriyle yarışan insanlar, idam ve benzeri ölüm cezalarını seyretmek amacıyla yapılan seyahatler “dark turizm”in ilk faaliyetleri olarak anılıyor. Türkiye’de kavram üzerinde pek konuşulmamış, genellikle “hüzün turizmi” diyoruz.

“Dark turizm”i, sadece afetlerin vurduğu, savaşların, soykırımların yapıldığı yerleri ziyaret etmek olarak düşünmeyin. Örneğin insanların sıkça intihar ettiği ünlü köprü ya da bina benzeri yerler, Prenses Diana’nın kaza yaptığı yerde yalnız araba kullanılması, Kennedy suikastının yaşandığı yerde arabayla tur yapılması gibi “aktiviteler” de barındırıyor. Hatta “hayalet avcılığı”nı bile.

“Dark turizm”in popüler rotaları arasında İ kinci Dü nya Savaş ı'nda kurulmuş olan Auschwitz Toplama Kampı var. Polonya’nın Birkenau kö yü nde yer alan, giriş kapısının üzerinde “Çalışmak Özgürleştirir” yazısının bulunduğu toplama kampında Yahudiler, ağ ır koş ullarda ç alıştırılmış .
Phnom Penh şehrindeki Tuol Sleng Soykırım Mü zesi de duraklardan biri. 1975-1979 yıllarında Kamboç ya’da Kızıl Kmerler’in gerç ekleştirdiği soykırımın merkezi. Soykırım yıllarında hapishaneye dönüştürülen bina, 17 bin kiş inin mezarı olmuş . Mü zede iş - kence mekanizmaları, hatta yü zlerce Kamboç yalıya ait kafatası yer alıyor. Tsunaminin vurduğu Fukuşima ise en yeni “dark turizm” yerlerinden. Bölgesel karantina altında olan bu yer ilgi görüyor. Rotayı Türkiye’ye çevirirsek Ulucanlar ve Sinop cezaevlerini sayabiliriz... Tatilinizi planlarken ilginizi ne kadar çeker bilmiyorum ancak “dark turizm”in toplumsal belleğin nesillere aktarılmasında önemli bir etki yarattığının söylendiğini de ekleyeyim.

T