Kuru üzümde Okratoksin alarmı

ALİ EKBER YILDIRIM

İZMİR- Çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde ve ihracatında dünya birincisi olan Türkiye'nin bu üründeki en önemli pazarı olan Avrupa Birliği'nden hızlı alarm bildirim sayısı yaklaşık 5 kat artınca ihracatçılar alarma geçti. Mantar kaynaklı küf hastalığı olarak bilinen okratoksin-A insan sağlığı açısından en tehlikeli toksinlerden birisi olarak adlandırılıyor.

Yılda ortalama 270 bin ton kuru üzüm üreten ve bunun 230 bin tonunu ihraç eden Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne yaptığı ihracatta daha sıkı kontrol ediliyor. Kontrollerde Okratoksin A değerinin Avrupa Birliği değerinin üzerinde çıkması durumunda "hızlı alarm bildirimi" yapılıyor. Türkiye'den ithal edilen kuru üzümlerde 2016-2017 sezonunda hızlı alarm bildirim sayısı 6 iken, 2017-2018 sezonunda bu sayı 29'a ulaşarak rekor kırdı.

Hızlı Alarm Bildirim sayısı yaklaşık 5 kat arttı

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçılar Birliği verilerine göre Avrupa Birliği'nin kuru üzümde hızlı alarm bildirim sayısında 2007-2018 sezonunda öncesi sezona göre yaklaşık 5 kat artış gösterdi. 

Avrupa Birliği'nin Türkiye'den ithal edilen çekirdeksiz kuru üzümde okratoksin-A ile ilgili 2013-2014 sezonunda 2 adet hızlı bildirimde bulunurken, 2014-2015 sezonunda 1, 2015-2016 sezonunda 4 ve 2016-2017 sezonunda ise 6 hızlı alarm bildiriminde bulunuldu. 2017-2018 sezonunda tam 29 hızlı alarm bildirimi yapıldı.

İhracatçılara uyarı

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği yeni ihracat sezonu öncesinde ihracatçıları okratoksin-A konusunda uyardı. Birlik tarafından ihracatçılara yönelik duyuruda şöyle denildi:

"Bilindiği üzere, Avrupa Birliği (AB) tarafından 1 Temmuz 2017 tarihinde ülkemiz menşeli kuru üzümlerin ithalatında %5 oranında kontrol sıklığı uygulaması başlamıştır. Avrupa Komisyonu, ithal ettiği ürünlerdeki kontrol sıklığını, ürün ve ülke bazlı olarak alınan hızlı alarm bildirimi sayılarını göz önünde bulundurarak belirlemekte, bildirim sayılarında artış olması halinde kontrol sıklığı koymak veya mevcut sıklığı arttırmak gibi yeni önlemler almakta; bildirim sayılarında düşüş olması halinde ise kontrol sıklığını azaltmakta veya kaldırmaktadır. Bu çerçevede, ülkemizden AB ülkelerine ihraç edilen kuru üzümler için alınan Hızlı Alarm Bildirim sayıları Birliğimizce yakından takip edilmekte olup, aşağıdaki tabloda görüleceği üzere 2017-18 sezonunda ülkemiz menşeli kuru üzümlerin okratoksin-A nedeniyle aldıkları Hızlı Alarm Bildirimi sayısında geçmiş yıllara oranla çok büyük artış gerçekleşmiştir.

Sınır değerlere dikkat edilsin

Ülkemiz menşeli çekirdeksiz kuru üzümler için uygulanan %5 kontrol sıklığının arttırılmaması ve en yakın zamanda kaldırılması için, söz konusu sayının düşmesi gerekmektedir. Bunun için kuru üzüm ihracatımızda en önemli pazarımız AB ülkelerine yapılacak olan çekirdeksiz kuru üzüm sevkiyatlarında partilerin hazırlanması aşamasında azami hassasiyet gösterilmesi, çekirdeksiz kuru üzüm partilerinin küf, nem ve hasarlı tane gibi kusurlar açısından TS 3411 Çekirdeksiz Kuru Üzüm Standardına uygun olmasının yansıra özellikle Okratoksin-A sınır değerinin (10 ppb) altında olması büyük önem arz etmektedir."

Tüketici nasıl korunacak?

Bir çok tarım ve gıda ürününde olduğu gibi çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında da azami hassasiyet gösteriliyor. Avrupa Birliği hızlı alarm bildiriminde bulunarak ve sınır değerşlerin üzerinde okratoksin A tespiti durumunda ürünü Türkiye'ye geri gönderiyor. Türkiye'deki tüketici hangi sınır değerleri ile korunuyor? İç piyasada doğru dürüst denetim, analiz yapılmadan ürünler tüketiciye sunuluyor.

Türkiye için kuru üzümün önemi

Yıllık ortalama 270 bin ton üretim ve 230 bin ton ihracat ortalaması ile Türkiye dünya çekirdeksiz kuru üzüm üretim ve ihracatında ilk sırada. Türkiye'nin üretimdeki payı yüzde 27 civarında. Türkiye'yi yüzde 24 ile Amerika Birleşik devletleri,yüzde 15 ile Çin, yüzde 11 ile Hindistan, yüzde 7 ile İran, yüzde 4'lük oranlarla Özbekistan, Yunanistan ve Güney Afrika izliyor.

Türkiye, ürettiği çekirdeksiz kuru üzümün yüzde 85-90'ınını 100'ü aşkın ülkeye ihraç ediyor. Avrupa Birliği pazarı toplam ihracatın yüzde 80-85'ini oluştururken en çok ihracat yapılan ülkeler arasında İngiltere, Almanya, Hollanda, İtalya, Fransa, Avusturya, Kanada, Belçika, İspanya, Polonya yer alıyor.

Okratoksin A nedir?

Kuru meyve, tahıl, kahve çekirdeği, fındık, kakao, bakliyat, bira, şarap, baharat gibi ürünlerde bulunabilen bir mikotoksin. Uzmanlara göre bilinen 400 ‘den fazla mikotoksin arasında aflatoksinler ve okratoksin A insan sağlığı açısından en tehlikeli olanlarıdır. Yetersiz kurutma ve uygun olmayan depolama koşulları, kurutulmuş meyvelerde aflatoksin ve okratoksin A oluşumuna neden olabilmektedir.

Avrupa Birliği Okratoksin - A Geri Bildirimleri  - Sezon Bildirim sayısı 
2013/14                                                                                   2 
2014/15                                                                                   1 
2015/16                                                                                   4 
2016/17                                                                                   6
2017/18                                                                                  29